نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران طی دو هفته گذشته

حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۳ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. بر اساس این گزارش در دو هفته اخیر دستکم ۱۹ شکارچی و صیاد متخلف و ۴ قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. همچنین فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری زنجان از از بازداشت ۶۰ قاچاقچی چوب طی سال جاری در این استان خبر داد. طی این مدت شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد، تهران، اصفهان و کرج، ناسالم برای گروه های حساس و در شهرستان شاهین شهر با شاخص ۲۱۴ ناسالم برای عموم شهروندان اعلام شد. در مدت مذکور، بخشی از جنگل حاشیه رود مرزی ارس در پارس آباد مغان طعمه حریق شد. همچنین مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی از تخریب ۳۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران و قطع ۲۳ هزار اصله درخت جنگلی از سوی مجتمع سونگون، طی سال گذشته خبر داد. در خبری دیگر رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلخال از افزایش ۵۰ درصدی کشف چوب‌آلات جنگلی قاچاق در این شهرستان نسبت به سال گذشته خبر داد. از گزارشاتی که در حوزه پسماند منتشر شده است می توان به بحران پسماند در استان خراسان رضوی و شهرستان های درمیان، پلدختر و اردستان اشاره کرد. از دیگر اخبار مهم در این حوزه می‌توان به ارجاع ۲۱۰ پرونده تخلف زیست محیطی در استان مرکزی به مراجع قضایی اشاره کرد.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

همچنین بر اساس گزارشات منابع رسمی طی روزهای گذشته دستکم ۴ متهم در رابطه با قاچاق چوب و قطع درختان جنگی به مراجع قضائی معرفی شدند.

در همین راستا فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان اعلام کرد: “طی ۱۱ ماه گذشته از سال‌جاری ۶۰ فقره کشفیات قاچاق چوب انجام شده است”.

وی با اشاره به اینکه طی سال‌جاری در زمینه قاچاق چوب ۶۰ نفر بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند، افزود: “کشفیات قاچاق چوب در استان زنجان ۳۳ درصد افزایش یافته است”.

همچنین رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد اظهار داشت: “امسال در مجموع ۷۰ تن انواع چوب به ارزش ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون ریال از قاچاقچیان کشف و ضبط شده و در زمینه قطع اشجار نیز ۵۰ فقره پرونده در محاکم قضایی تشکیل شده است”.

در خبری دیگر رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد از کشف و ضبط ۶ تن چوب قاچاق طی مدت اخیر در حاشیه شهر و محور مواصلاتی این شهرستان خبر داد.

همچنین مدیر کل تعزیرات حکومتی استان گلستان گفت: “۷۳۰ فقره پرونده به اتهام قطع درختان جنگلی کمیاب، قاچاق چوب، هیزم و غیره در ۱۱ ماهه سال جاری تشکیل شده است”.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد ۱۰۲، تهران ۱۳۴، اصفهان ۱۳۳ و کرج ۱۱۰، ناسالم برای گروه های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) و در شهر شاهین شهر با شاخص ۲۱۴ ناسالم برای عموم شهروندان اعلام شد.

در همین زمینه دبیر کمیته فنی صدور مجوز‌های خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: “در شهرداری تهران هنوز بیشتر از ۱۰۰ تا اتوبوس فیلتر جذب آلاینده نصب نکرده اند، از ۶ سال قبل تا به امسال که در پایانی سال ۹۹ هستیم اقدام بخصوصی در جهت کاهش آلودگی هوا بخصوص در اوج سرمای زمستان رخ می‌دهد، انجام نشده است”.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت، بخشی از جنگل حاشیه رود مرزی ارس در پارس آباد مغان طعمه حریق شد.

همچنین مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی از تخریب ۳۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران و قطع ۲۳ هزار اصله درخت جنگلی از سوی مجتمع سونگون در یک سال گذشته و محکومیت مجتمع مس سونگون به پرداخت جریمه هشت میلیارد تومانی خبر داد و گفت: “بر اساس تصاویر ماهواره‌ای از بهمن ماه ۹۸ به بعد، حدود ۳۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی قره‌داغ در محدوده مس سونگون بر اثر توسعه فعالیت‌های معدنکاری این مجتمع، تخریب شده است”.

در همین زمینه مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان اعلام کرد: “طی دو سال اخیر یک هزار تن چوب بلوط که به صورت غیرقانونی قطع شده توسط منابع طبیعی استان اصفهان کشف شده در حالی که این میزان چوب به معنی از بین رفتن ۷۲ هکتار از بین رفتن جنگل است”.

در خبری دیگر رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلخال از افزایش ۵۰ درصدی کشف چوب‌آلات جنگلی قاچاق در این شهرستان نسبت به سال گذشته خبر داد.

همچنین صادق پورمحمد اظهار کرد: “امسال با تلاش ماموران پاسگاه ویژه منابع طبیعی ۵۳ تن چوب‌آلات جنگلی قاچاق، ۶۸ پایه چوبی قطع شده از جنگل درختان بلوط منطقه اندبیل و مقادیر قابل توجهی تخته جنگلی از قاچاقچیان کشف و ضبط شد”.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

از گزارشاتی که در این راستا طی دو هفته گذشته منتشر شده می توان به بحران پسماند در استان خراسان رضوی و شهرستان های درمیان، پلدختر و اردستان اشاره کرد.

مدیرکل محیط زیست استان خوزستان اظهار داشت: “متاسفانه در استان مدیریت صحیح پسماند صورت نمی گیرد و بارها مشاهده شده که زباله‌ها و پسماندها بهداشتی دفن نمی‌شود حتی سوزانده می‌شوند که طبق قانون، سوزاندن پسماند جرم است”.

همچنین رییس اداره حفاظت محیط زیست پلدختر گفت: “پسماند و نخاله‌های ناشی از سیل سال گذشته به صورت کامل و اصولی دفع نشده است”.

سرپرست حفاظت محیط زیست درمیان نیز عنوان کرد: “طرح جامع مدیریت پسماند در این شهرستان هنوز توسط شهرداران اجرایی نشده و دفن غیراصولی زباله مشکلات زیست محیطی را ایجاد کرده است. اکنون زباله‌های شهرهای طبس مسینا، اسدیه و گزیک و ۱۱ روستای پرجمعیت شهرستان به مرکز دفن زباله اسدیه حمل می‌شود. زمین مرکز دفن زباله شهر اسدیه سنگلاخی است و به دلیل ایجاد نشدن ترانشه مناسب، زباله‌ها به صورت اصولی دفن نمی‌شود و مشکلات زیست محیطی زیادی را موجب شده است”.

وی افزود: “متاسفانه در مرکز فعلی دفن زباله شهرستان در نزدیکی اسدیه، حجم زباله زیاد است و دفن اصولی و بهداشتی زباله‌ها رعایت نمی‌شود و گاهی زباله‌ها تا چند روز دفن نمی‌شود که پراکندگی آنها مشکل‌ساز است”.

در خبری دیگر رئیس اداره محیط زیست شهرستان اردستان اعلام کرد: “محل دفن زباله‌های شهری اردستان فاقد ترانشه مناسب است و به صورت غیر اصولی دفن می‌شود که بر اساس ماده هفت قانون مدیریت پسماند، مدیریت اجرایی تمامی پسماند‌ها به جز پسماند‌های ویژه و صنعتی در شهر‌ها و حریم آن به عهده شهرداری‌ها و در روستا‌ها و حریم آن بر عهده بخشداران و دهیاران است”.

از دیگر اخبار مهم در این حوزه می‌توان به ارجاع ۲۱۰ پرونده تخلف زیست محیطی در استان مرکزی به مراجع قضایی اشاره کرد.

رئیس اداره حقوقی اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی ضمن اعلام این خبر گفت: “از این تعداد ۱۵۵ پرونده مربوط به تخلفات حوزه آلودگی زیست‌محیطی صنایع، ۳۸ پرونده مربوط به شکار غیرمجاز حیات وحش و همچنین حمل سلاح و نگهداری غیرمجاز گونه‌ها و ۱۷ پرونده نیز متعلق به تصرفات غیرمجاز در اراضی و مناطق حفاظت شده تحت مدیریت و چرای غیرمجاز دام در مناطق ممنوعه و قرق بوده است”.