روابط آمریکا و عربستان سعودی؛ تغییرات بزرگ در راه است

این هفته دولت جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا نشانه دیگری از چگونگی فاصله گرفتن از سیاستهای خاورمیانه‌ای سلف خود، دونالد ترامپ، ارائه داده است.

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید، گفت که رئیس جمهور قصد دارد “روابط خود را با عربستان سعودی ” از متحدان اصلی آمریکا، “دوباره” ارزیابی کند.

دونالد ترامپ، از طریق داماد خود جرد کوشنر، پیوند شخصی نزدیک با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برقرار کرد و به او تا حد زیادی آزادی استفاده از سلاح‌های تهیه شده توسط ایالات متحده در یمن را داد.

به نظر می رسد آقای بایدن ترجیح می‌دهد با پدر او، ملک سلمان که ۸۰ ساله است و بنیه ضعیفی دارد، معامله کند. و از این به بعد، بیانیه وزارت امور خارجه ایالات متحده را بخوانید، سیاست ایالات متحده نیاز به اولویت بندی بر اساس قانون و احترام به حقوق بشر دارد.

بنابراین، این سیاست برای هر دو کشور به چه معناست و خطرات آن برای واشنگتن و ریاض چیست؟

تغییرات تاکتیکی

از نظر ولیعهد سعودی ، معروف به MBS ، این بدان معناست که اوقات خوش در دوران ریاست جمهوری ترامپ کاملاً به پایان رسیده است.

آزادی فعال زن حقوق بشر در عربستان پس از هزار روز

آمریکا حوثی‌های یمن را از فهرست تروریستی خارج می‌کند

برای اینکه سعودی‌ها ایالات متحده را به عنوان شریک استراتژیک و “چتر امنیتی” خود در طولانی مدت حفظ کنند، باید امتیازاتی بدهند تا با طرز تفکر کاملاً متفاوت کنونی در کاخ سفید کنار بیایند.

از جمله این موارد این است:

*از این پس ایالات متحده از جنگ تحت هدایت عربستان در یمن حمایت نخواهد کرد؛ سعودی‌ها می گویند: بسیار خوب ، ما سعی کرده‌ایم به هر حال راهی برای پایان دادن به آن جنگ پیدا کنیم.

*واشنگتن می گوید که اختلافات با قطر را اصلاح کنید. این کار همین حالا هم انجام شده.

*صداهایی در کنگره می‌گویند فعالان حقوق زن در عربستان سعودی را آزاد کنید. هفته گذشته برجسته‌ترین فعال زن، لجین الهذلول، به طور مشروط آزاد شد و نزد خانواده برگشت.

اتحاد عربستان و آمریکا ریشه‌های عمیقی دارد. قدمت آن به یک دیدار تاریخی روی کشتی جنگی ایالات متحده در سال ۱۹۴۵ بین شاه عبدالعزیز بنیانگذار عربستان سعودی، و فرانکلین روزولت، رئیس جمهوری وقت آمریکا بر می گردد.

این روابط با وجود وقایع مختلف نظیر تحولات تحریم نفتی ۹۷۳ ، جنگ ۱۹۹۱خلیج فارس و حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ ، که بیشتر هواپیماربایان انتحاری القاعده شهروندان سعودی بودند، جان سالم به در برد.

سعودی ها ممکن است نسبت به تیم جدید کاخ سفید عمیقا احساس ناراحتی داشته باشند – چند روز طول کشید تا رهبری این کشور به جو بایدن تبریک بگوید – اما آنها قرار نیست ظرف یک شب شریک دیگری را جایگزین ایالات متحده کنند.

آنها می‌دانند که اگر ناوگان پنجم قدرتمند آمریکایی بخواهد از خلیج فارس خارج شود، ایران رقیب عربستان سعودی در منطقه به سرعت خلاء را پر کرده و به قدرت مسلط در منطقه تبدیل می‌شود.

در حال حاضر، دولت بایدن قول داده است به عربستان سعودی در دفاع از خود در برابر حمله کمک کند، از جمله در برابر حملات هواپیماهای بدون سرنشین مسلح که توسط نیروهای حوثی در یمن انجام می‌شود.

قدرت پشت تاج و تخت

برای ایالات متحده، در رویکرد بایدن خطراتی وجود دارد. ملک سلمان اکنون بیش از حد ضعیف است تا بتواند در امور روزمره عربستان سعودی نقش فعال و عملی داشته باشد. بنابراین در عمل، واشنگتن خواه ناخواه برای چندین دهه باید با پسرش محمد بن سلمان سر و کار داشته باشد.

از نظر اکثر دولتهای غربی، محمد بن سلمان هنوز به عنوان فردی نامطلوب شناخته شده است، زیرا او قویا مظنون به صدور دستور قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار در سال ۲۰۱۸ است. او این اتهام را انکار می‌کند.

اما در داخل عربستان سعودی محمدبن سلمان به ویژه در میان جوانان که از اصلاحات اجتماعی وی استقبال می‌کنند، بسیار محبوب است.

او فقط ۳۵ سال دارد و به مراتب بیشتر از دیگر حاکمان عربستان سعودی که مردم مدتهای طولانی شاهد حکومت آنها بوده‌اند، به جوانان نزدیک است.

او همچنین همه اهرم‌های قدرت را در اختیار دارد، زیرا نیروهای مسلح، وزارت کشور و گارد ملی را تحت کنترل مستقیم خود درآورده است.

او با حیله‌گری تقریباً ماکیاولیایی، با همه موانع احتمالی سر راه خود مقابله کرده است، از جمله با حبس کردن مرد مورد علاقه آمریکا برای پادشاهی بعدی عربستان سعودی محمد بن نایف، وزیر امور داخله و ولیعهد سابق، که در سال ۲۰۱۷ در یک کودتای بدون خونریزی توسط محمد بن سلمان کنار گذاشته شد.

راه حساس

اما وقتی صحبت از فشار آمریکا برای تأثیرگذاری در امور در عربستان می‌شود، اوضاع همیشه آنطور که خواست واشنگتن بوده پیش نرفته است.

کاندولیزا رایس به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا در سال ۲۰۰۵ ، خودکامگی در منطقه را محکوم کرد و از سعودی‌ها خواست تا دموکراسی را بپذیرند و انتخابات آزاد برگزار کنند. پس از آن حاکمان سعودی با اجازه دادن به برگزاری محدود انتخابات شهرداری، گام کوچکی در جهت دمکراسی برداشتند.

نتیجه؟ یک پیروزی چشمگیر برای نامزدهای محافظه کار، اکثرا ضد غربی، اسلامگرا. بنابراین، همانطور که رهبری سعودی پس از آن به متحدان آمریکایی خود گفت: “مراقب آنچه می‌خواهید باشید”.